Tháng 8/2025, Trường ĐH Kỹ thuật Y tế Hải Dương đạt được dấu mốc quan trọng: hoàn thành đào tạo khóa Cử nhân Kỹ thuật Phục hồi chức năng chuyên ngành Ngôn ngữ trị liệu chính quy đầu tiên tại khu vực phía Bắc.
Khóa Cử nhân chuyên ngành Ngôn ngữ trị liệu đầu tiên của khu vực phía Bắc tốt nghiệp tháng 8/2025.
Ngôn ngữ trị liệu: Một lĩnh vực nghề nghiệp nhiều tiềm năng
Ngôn ngữ trị liệu (NNTL) là một ngành sức khỏe ứng dụng, nghiên cứu và cung cấp các dịch vụ về đánh giá, chẩn đoán, tạo chức năng, phục hồi chức năng, tư vấn và phòng ngừa cho người có rối loạn về ngôn ngữ, giọng nói, độ lưu loát trong giao tiếp, nhận thức và nuốt do sự rối loạn, chậm trễ trong phát triển hoặc do chấn thương, ung thư, đột quỵ hoặc do các bệnh thần kinh tiến triển.
Tại Việt Nam, nhu cầu về NNTL là rất lớn. Dù không có thống kê chính thức về số người có nhu cầu NNTL, theo nghiên cứu “Disability in Vietnam 1999: A Meta-analysis of the Data” (Kane, 1999), 17-27% trong tổng số người khuyết tật tại Việt Nam có vấn đề về ngôn ngữ.
Theo Điều tra Quốc gia về Người Khuyết tật tại Việt Nam năm 2023, có tới 6,1% người từ 2 tuổi trở lên có ít nhất một khuyết tật. Tình trạng già hóa dân số kèm theo sự gia tăng của nhiều bệnh mạn tính cũng ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng hiểu, đọc, viết và nuốt, cũng là nguyên nhân dẫn đến gia tăng nhu cầu về NNTL.
Già hóa dân số kèm theo gia tăng các bệnh mạn tính là một nguyên nhân làm gia tăng nhu cầu NNTL tại Việt Nam.
Trên thế giới, NNTL đã có lịch sử gần 100 năm. Trong khi đó, tại Việt Nam, chuyên ngành này mới được biết đến khoảng 15 năm trở lại đây và bắt đầu bằng các khóa đào tạo ngắn hạn tại một số trường đại học khối ngành sức khoẻ.
Mãi tới năm 2017, khóa đào tạo Thạc sĩ và Cử nhân đầu tiên chuyên ngành NNTL tại Việt Nam được triển khai từ cuối năm 2017 tại Đại học (ĐH) Y Dược TP.HCM và Trường ĐH Kỹ thuật Y – Dược Đà Nẵng được Ủy ban Y tế Hà Lan – Việt Nam (MCNV) tài trợ và phối hợp triển khai trong khuôn khổ Dự án “Phát triển đào tạo NNTL tại Việt Nam”, với hỗ trợ kỹ thuật từ tổ chức Trinh Foundation Australia (TFA). Thực trạng về nhu cầu và bối cảnh phát triển NNTL ở Việt Nam cho thấy lĩnh vực này có nhiều tiềm năng và dư địa phát triển hiện tại và trong tương lai. .
Hợp tác quốc tế trong xây dựng chương trình đào tạo tiên tiến và tăng cường năng lực giảng dạy
Khóa đào tạo Cử nhân chuyên ngành NNTL với tổng số 16 sinh viên là kết quả của những nỗ lực tiên phong của Trường ĐH KTYT Hải Dương với sự đồng hành của các tổ chức quốc tế để từng bước chinh phục thử thách, nắm bắt cơ hội phát triển một chuyên ngành đầy tiềm năng.
Chương trình đào tạo được kế thừa từ chương trình đã thí điểm tại Trường ĐH Kỹ thuật Y – Dược (KTYD) Đà Nẵng trong dự án “Phát triển đào tạo NNTL tại Việt Nam” của MCNV. Nội dung đào tạo được biên soạn bởi đội ngũ chuyên gia quốc tế dựa trên cơ sở tài liệu giảng dạy cập nhật nhất về NNTL của Australia. Chương trình có sự điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh văn hóa, ngôn ngữ tại Việt Nam.
Để triển khai đào tạo một chuyên ngành hoàn toàn mới, Trường ĐH KTYT Hải Dương đã có quá trình chuẩn bị chu đáo về nguồn nhân lực. 03 giảng viên NNTL của trường đã được đào tạo và hoàn thành chương trình ThS chuyên ngành NNTL tại ĐH Y Dược TP.HCM.
Trong quá trình thực hiện chương trình đào tạo cử nhân NNTL tại trường, giảng viên của Trường ĐH KTYT Hải Dương tiếp tục được MCNV và các tổ chức quốc tế hỗ trợ nâng cao năng lực giảng dạy thông qua chương trình cố vấn chuyên môn với sự hướng dẫn của các chuyên gia trong nước và quốc tế.
Các giảng viên và học viên khóa 1 Cử nhân chuyên ngành NNTL (Trường ĐH KTYT Hải Dương) luôn nhận được sự đồng hành của các chuyên gia quốc tế.
“Các chuyên gia giúp chúng tôi củng cố lại những kiến thức đã học trong chương trình Thạc sĩ và bồi dưỡng kỹ năng giảng dạy các môn chuyên ngành NNTL. Những buổi cố vấn chuyên môn cũng là nhịp cầu chia sẻ kinh nghiệm hữu ích cho chúng tôi với các đồng nghiệp tại ĐH Y Dược TP.HCM và Trường ĐH KTYD Đà Nẵng,” ThS. Nguyễn Thị Hằng cho biết.
Những nội dung khó và chuyên sâu được hướng dẫn bởi các chuyên gia đầu ngành về NNTL trong và ngoài nước.
Nghiên cứu khoa học nhằm tăng cường thực hành dựa vào bằng chứng
Trong các đợt chuyên gia nước ngoài sang giảng dạy, Trường ĐH KTYT Hải Dương, với sự hỗ trợ của MCNV, thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt khoa học về NNTL, về những chủ đề chuyên sâu như kỹ thuật video cản quang trong đánh giá rối loạn nuốt, điều trị rối loạn nuốt ở bệnh nhân mở nội khí quản, giao tiếp tăng cường thay thế…
Bên cạnh đó, giảng viên và sinh viên được tiếp cận với những kiến thức và phương pháp thực hành NNTL dựa vào bằng chứng được cập nhật thông qua các hội thảo chuyên đề quốc tế.
Các chuyên gia, giảng viên và sinh viên chuyên ngành NNTL tại Hội thảo APSSLH diễn ra từ 14-16/12/2023 tại TP.HCM
“Tháng 12/2023, MCNV đã tài trợ cho chúng tôi tham dự Hội thảo NNTL khu vực châu Á – Thái Bình Dương (APSSLH) lần thứ 11 do Hiệp hội Lời nói, Ngôn ngữ và Thính học châu Á – Thái Bình Dương. Đó là cơ hội tuyệt vời để chúng tôi được kết nối với các chuyên gia hàng đầu về NNTL trong khu vực và Việt Nam để giao lưu, học hỏi về chuyên môn và mở rộng mạng lưới nghề nghiệp” – ThS. Lê Thùy Dung (Trường ĐH KTYT Hải Dương) chia sẻ.
Bên cạnh đó, các giảng viên cũng duy trì việc tham khảo thông tin, cập nhật kiến thức NNTL và kết nối với các chuyên gia, đồng nghiệp qua hai nền tảng trực tuyến được MCNV xây dựng và quản lý là trang web NNTL Việt Nam (http://speechtherapyvn.net/) và trang Facebook MCNV NNTL (https://www.facebook.com/ngonngutrilieu.mcnv).
“Những nghiên cứu mới nhất về NNTL trong và ngoài nước được cập nhật trên Website và Facebook NNTL, là nguồn tư liệu tham khảo vô cùng giá trị để chúng tôi xây dựng những bài giảng chất lượng!” Giảng viên, ThS. Phạm Thị Vấn (Trường ĐH KTYT HD) cho biết.
Triển vọng từ nguồn nhân lực trẻ
Sau 04 năm học tập, các sinh viên tốt nghiệp từ khóa Cử nhân chuyên ngành NNTL của Trường ĐH KTYT Hải Dương đã được trang bị nền tảng kiến thức và kỹ năng vững vàng để sẵn sàng bước vào môi trường làm việc chuyên nghiệp. Mỗi người chọn cho mình một hướng đi riêng, nhưng đều có điểm chung là niềm đam mê nghề nghiệp dành cho NNTL. Họ xác định được những mục tiêu cụ thể và lộ trình rõ ràng để thực hiện những dự định, hoài bão của mình trong một lĩnh vực mới mẻ đầy tiềm năng.
Những ngày đầu đến với NNTL, Nguyễn Thiên Nga từng cảm thấy rất lo lắng và mông lung.
“Với sự đồng hành của Nhà Trường, các tổ chức và thầy cô, những lo sợ ấy đã tan biến, thay vào đó tôi cảm thấy vô cùng tự hào và quyết tâm chinh phục ước mơ”, Thiên Nga tâm sự.
Hiện tại, Nga đang thực tập tại BV Đa Khoa Quốc Tế Vinmec (Hà Nội), để tích lũy kinh nghiệm làm việc, phấn đấu trở thành một chuyên viên NNTL có kỹ năng vững vàng và sau đó sẽ tiếp tục học lên trình độ Thạc sĩ, để đóng góp vào sự phát triển của NNTL tại Việt Nam.
“Tôi mong rằng NNTL sẽ được biết đến một cách rộng rãi hơn trong cộng đồng, thay vì chỉ giới hạn trong môi trường bệnh viện. Như vậy, người bệnh sẽ nhận được nhiều sự hỗ trợ, cảm thông, thấu hiểu và chia sẻ hơn. Nhờ đó, quá trình PHCN và hòa nhập cộng đồng sẽ diễn ra thuận lợi, đạt hiệu quả nhanh chóng hơn!” – Thiên Nga chia sẻ.
Giống như Nguyễn Thiên Nga, Nguyễn Phúc Hưng Thịnh từng rất băn khoăn khi chọn theo đuổi một chuyên ngành còn quá mới mẻ mà gia đình, bạn bè không ai ủng hộ. Quá trình học tập tại Trường ĐH KTYT Hải Dương giúp Thịnh từng bước vững tin với lựa chọn của mình. Giờ đây, anh đã bắt đầu công tác tại Bệnh viện Việt Tiệp (TP. Hải Phòng) ở vai trò chuyên viên NNTL.
Cử nhân Nguyễn Phúc Hưng Thịnh can thiện cho bệnh nhân rối loạn ngôn ngữ tại Bệnh viện Việt Tiệp.
“Nhờ được các thầy cô, chuyên gia tạo điều kiện rèn luyện kỹ năng giao tiếp với người bệnh và gia đình, đặc biệt là cách lắng nghe để thấu hiểu những thuận lợi, khó khăn của họ, tôi có thể tự tin bước vào môi trường làm việc độc lập. Hiện tôi đang can thiệp cho bệnh nhân người lớn mất ngôn ngữ Broca, trong đó có sử dụng hai kỹ thuật rất hữu ích được học là kỹ thuật nhịp điệu trị liệu (MIT) và kỹ thuật phân tích đặc điểm ngữ nghĩa (SFA).” Hưng Thịnh cho biết, và chia sẻ định hướng tương lai của mình là phát triển chuyên môn trong can thiệp NNTL cho bệnh nhân đột quỵ và chấn thương sọ não.
Trong khi Nguyễn Phúc Hưng Thịnh bắt đầu hành trình nghề nghiệp với vai trò chuyên viên NNTL, thì Nguyễn Thị Ngọc Yến đang phấn đấu trở thành giảng viên với mong muốn góp phần “lấp đầy” khoảng trống nhân lực NNTL.
Cử nhân Nguyễn Thị Ngọc Yến hiện đang là trợ giảng Khoa PHCN – Trường ĐH KTYT Hải Dương
Để thực hiện ước mơ, từ khi còn là sinh viên, ngoài tích cực học tập trên giảng đường và thực hành lâm sàng tại các bệnh viện, Ngọc Yến còn chủ động tìm kiếm các cơ hội học hỏi từ môi trường học thuật quốc tế, như tham dự Hội thảo NNTL khu vực châu Á – Thái Bình Dương APSSLH năm 2023 tại TP.HCM, chương trình trao đổi quốc tế về khoa học sức khỏe Đông Nam Á 2024 tại Indonesia.
“Những trải nghiệm này giúp tôi định hình được định hướng phát triển chuyên môn NNTL của mình và cách vận dụng phù hợp tại Việt Nam. Hiện tại tôi đã có bước tiến đầu tiên tới ước mơ: đó là trúng tuyển vị trí trợ giảng chuyên ngành NNTL tại chính ngôi trường mình đã theo học – Trường ĐH KTYT Hải Dương!” – Ngọc Yến chia sẻ./.
